1. Đá magma là gì?
Đá magma (hay đá macma) là một trong những loại đá chính trong chu kỳ thạch học, được hình thành từ sự nguội lạnh và kết tinh của magma – hỗn hợp nóng chảy gồm khoáng chất, khí và các nguyên tố hòa tan trong lòng Trái Đất. Mácma có nhiệt độ rất cao, thường từ 600°C đến 1200°C, và chỉ xuất hiện tại các khu vực đặc biệt như dưới lòng núi lửa hoặc các vùng nứt gãy của mảng kiến tạo.
Đặc điểm nổi bật của đá macma là sự đa dạng về màu sắc và cấu trúc, phản ánh các thành phần hóa học và điều kiện hình thành của chúng. Những loại đá này thường góp phần tạo nên nền tảng vững chắc cho lớp vỏ Trái Đất và là nguồn tài nguyên quan trọng trong nhiều ngành công nghiệp.
2. Quá trình hình thành đá magma
Đá mácma hình thành qua các giai đoạn chính, phản ánh sự vận động không ngừng của các tầng địa chất trong lòng Trái Đất: Mácma được sinh ra từ sự nóng chảy của các vật liệu trong lớp vỏ hoặc lớp phủ Trái Đất, thường xảy ra ở độ sâu từ 50 đến 200 km. Sự nóng chảy này có thể do nhiệt độ cao, áp suất giảm hoặc sự có mặt của nước làm giảm nhiệt độ nóng chảy của khoáng chất.
Các khu vực hình thành macma
- Đới hút chìm: Khi một mảng kiến tạo bị đẩy xuống lớp phủ, nhiệt độ và áp suất cao làm tan chảy lớp vỏ, tạo ra mácma giàu silic.
- Vùng núi lửa: Dung nham từ các núi lửa thường là sản phẩm của macma nóng chảy ở các độ sâu khác nhau, mang theo nhiều khoáng chất độc đáo.
- Vùng nứt gãy: Tại các nơi mà mảng kiến tạo tách ra, mácma trồi lên từ lớp phủ, thường tạo thành đá bazan.
Quá trình nguội lạnh và kết tinh
- Nguội lạnh nhanh (trên bề mặt): Khi macma phun trào lên bề mặt, nhiệt độ giảm nhanh chóng khiến các tinh thể không kịp phát triển lớn. Loại đá này có cấu trúc mịn, ví dụ như đá bazan hoặc đá rhyolite.
- Nguội lạnh chậm (trong lòng đất): Nếu mácma bị giữ lại dưới sâu, nó nguội đi chậm, tạo điều kiện cho các tinh thể lớn hình thành, như trong đá granite hoặc đá diorite.

3. Phân loại đá magma
Đá mácma có thể được phân loại dựa trên nơi hình thành và thành phần hóa học của chúng:
3.1. Dựa vào nơi hình thành
Đá macma phun trào: Hình thành từ macma phun lên bề mặt dưới dạng dung nham và nguội đi nhanh chóng.
Ví dụ:
Đá bazan: Có màu đen, cấu trúc mịn, rất phổ biến trên bề mặt Trái Đất.
Đá rhyolite: Giàu silic, có màu sáng, thường thấy ở các núi lửa axit.

Đá magma xâm nhập: Hình thành khi macma nguội chậm dưới lòng đất, tạo thành các tinh thể lớn.
Ví dụ:
Đá granite: Loại đá sáng màu, phổ biến trong xây dựng.
Đá diorite: Đậm màu hơn granite, thường thấy trong các vùng núi lửa cổ đại.

3.2. Dựa vào thành phần hóa học
Đá axit: Giàu silic (trên 65%), thường có màu sáng. Ví dụ: đá granite.
Đá trung tính: Hàm lượng silic trung bình (55-65%). Ví dụ: đá diorite.
Đá bazic: Chứa ít silic (45-55%), giàu sắt và magie. Ví dụ: đá bazan.
Đá siêu bazic: Rất nghèo silic, chứa nhiều olivin và pyroxen. Ví dụ: đá peridotit.
4. Đặc điểm và tính chất của đá magma
Đá mácma mang nhiều đặc điểm đặc trưng, tạo nên sự khác biệt so với các loại đá khác:
Cấu trúc tinh thể:
Đá mácma có cấu trúc tinh thể thay đổi từ mịn (do nguội nhanh) đến thô (do nguội chậm). Cấu trúc này không chỉ ảnh hưởng đến vẻ bề ngoài mà còn quyết định độ bền và khả năng ứng dụng của đá.
Tính chất cơ học:
Với độ bền cao và khả năng chịu lực lớn, đá macma thường được sử dụng rộng rãi trong xây dựng công trình. Ví dụ, đá granite được dùng làm nền móng, ốp lát hoặc cầu thang nhờ vào độ cứng và khả năng chống mài mòn tốt.
Thành phần khoáng chất:
Đá mácma có sự phong phú về khoáng chất, từ thạch anh, mica đến olivin, pyroxen, làm cho chúng trở thành nguồn tài nguyên khoáng sản quan trọng.
5. Vai trò của đá magma trong đời sống và nghiên cứu địa chất
Trong đời sống:
- Xây dựng: Đá granite, diorite và bazan là các vật liệu phổ biến trong xây dựng nhà cửa, cầu đường, và các công trình lớn nhờ độ bền và tính thẩm mỹ.
- Công nghiệp chế tác: Đá mácma được dùng làm bàn bếp, đá lát nền, hoặc các sản phẩm trang trí nội thất cao cấp.
Trong nghiên cứu địa chất:
- Hiểu biết về cấu trúc Trái Đất: Đá mácma cung cấp thông tin về các tầng sâu trong lòng đất và hoạt động của mảng kiến tạo.
- Tìm kiếm khoáng sản: Các mỏ khoáng sản quý như kim cương, vàng, đồng thường có nguồn gốc từ đá macma.
- Dự báo núi lửa: Việc nghiên cứu thành phần và sự phân bố của đá macma giúp các nhà khoa học dự đoán và giảm thiểu tác động của các vụ phun trào núi lửa.
Đá macma là một phần quan trọng trong chu kỳ địa chất của Trái Đất, không chỉ mang giá trị khoa học mà còn đóng vai trò thiết yếu trong đời sống con người. Hiểu rõ hơn về cách hình thành, phân loại và vai trò của đá magma giúp chúng ta khai thác tài nguyên hiệu quả, bảo tồn môi trường và nghiên cứu các hiện tượng tự nhiên.
THÔNG TIN LIÊN HỆ HACOCHEM:
-
VPGD : 55/2 Phan Đình Phùng, Phường Tân Thành, Quận Tân Phú, TP Hồ Chí Minh
Kho: KCN Hải Sơn, Đức Hòa, tỉnh Long An
Hotline: 0362.056.569
Email: thuylinh@hacochem.com.vnVPGD : Khu du lịch sinh thái hồ Kim Quy, phường Hàm Rồng, TP Thanh Hóa, Tỉnh Thanh Hóa
Kho: Phường Đông Hải, TP Thanh Hóa, Tỉnh Thanh Hóa
Hotline: 0963.999.610
Email: thanhhai01@hacochem.com.vnVPGD: 48 Tô Ngọc Vân, Tây Hồ, Hà Nội
Kho 1: Yên Viên, Gia Lâm, Hà Nội
Kho 2: 15 Đoanh Xá, Đông Hải 1, Hải An, Hải Phòng
Hotline: 093.2323.391
Email: duykhanh01@hacochem.com.vn - Hotline: 0932323391
- Email: sale@hacochem.com.vn
- Website: hacochem.com.vn